Criminele samenwerkingsverbanden Zaanstad gijzelen landelijke glazenwassers branche
Binnen de particuliere glazenwassers branche is sprake van zeer hardnekkige misstanden. Er zijn criminele samenwerkingsverbanden actief, aantoonbaar opererend vanuit Zaandam-Oost, waarbij zwartwerken, oplichting, schijnzelfstandigheid, geweldsincidenten, woon/-uitkeringsfraude en signalen van arbeidsuitbuiting zijn geconstateerd. Dit leidt ook tot witwassen. Daarnaast profileren de samenwerkingsverbanden zich binnen de branche als een glazenwassers maffia die met geweld en intimidatie in grote delen van het land bepaalt wie in welke wijken mogen werken in de glazenwasserij.
Over de werkwijze van de criminele samenwerkingsverbanden uit Zaanstad zijn verschillende rapportages opgeleverd, onder andere een bestuurlijk signaal van de Arbeidsinspectie, een bestuurlijke rapportage van de Politie en een sfeerrapportage van de gemeente Zaanstad. De laatste jaren wordt er door genoemde Zaanse glazenwassers veelvuldig misbruik gemaakt van kwetsbare en afhankelijke arbeidsmigranten die via tussenpersonen naar Zaandam-Oost worden gehaald om van daaruit ingezet te worden in heel het land. Door deze grote toestroom van arbeidsmigranten staan de voorzieningen en de balans in de wijken nog meer onder druk. Wijken waar het absorptievermogen op het gebied van leefbaarheid, zorg, hulpverlening en onderwijs al lang bereikt is. En de instroom van een nieuwe groep zeer kwetsbare arbeidsmigranten problematisch is.
Vergunningplicht glazenwassers
Om de mogelijkheden voor toezicht, handhaving en de preventieve toepassing van de wet bevordering integriteitsbeoordelingen te vergroten, heeft de Burgemeester namens het College de bedrijfsmatige activiteit glazenwassen aangewezen als vergunningplichtig in de zin van artikel 2:40b en verder van de APV van de gemeente Zaanstad. Per 1 juli 2024 is een vergunning verplicht voor bedrijven die in Zaanstad ramen willen lappen en/of voor een glazenwassers bedrijf dat gevestigd is in Zaandam-Oost.
Gecoördineerde brede aanpak nodig met andere overheidspartners en bewoners
Invoering van een dergelijk vergunningstelsel is een verregaande ingreep. In het aanwijzingsbesluit van de vergunningplicht wordt derhalve de reden ervan grondig toegelicht. Om de problematiek duurzaam aan te pakken is invoering van een lokaal vergunningstelsel een belangrijke schakel, maar nog niet voldoende. Daarvoor is een brede gecoördineerde aanpak nodig samen met de Nederlandse Arbeidsinspectie, Belastingdienst, Openbaar Ministerie, Politie, VNG, het Rijk, de branche en de inwoners. Dit is nodig om te komen tot een aanpak om het verdienmodel waarbij kwetsbare arbeidsmigranten worden gehaald om uitgebuit te worden in de glazenwasserij effectief te verstoren. En om waterbedeffecten naar andere gemeenten te voorkomen.
Aanpak drugscriminaliteit
Handhavingsknelpunt Cottica
Gezamenlijke aanpak van criminele samenwerkingsverbanden in de drugs. Zichtbaar optreden tegen, verstoren en ontregelen van handel, opslag en productie van drugs door informatie gestuurde toezicht en handhaving. Daarnaast optreden tegen personen die meevaren in de criminele geldstromen afkomstig uit de handel en bedrijven die faciliteren bij de handel van verdovende middelen. .
Productielocaties van en opslaglocaties
Tegengaan en bestrijden van productielocaties van en opslaglocaties precursoren voor (synthetische) drugs.
Door het vaak gesloten karakter van bedrijventerreinen en de beperkte (sociale) controle zijn bedrijventerreinen een aantrekkelijk gebied voor criminelen. Naast drugslabs komen we in Zaanstad ook hennepkwekerijen, illegale of gestolen goederen, wapens of illegale bewoning tegen op bedrijventerreinen. Dit heeft een negatieve invloed op de fysieke en sociale kwaliteit van het gebied en verstoort het ondernemersklimaat.
In 2024 gaan we daarom verder met het project Bedrijventerreinen, waarbij de focus blijft liggen op het vergroten van bewustwording en het identificeren van ondermijnende criminaliteit (en andere misstanden). Ons doel blijft om deze vormen van ondermijning te voorkomen en bij misstanden dit (integraal met de partners) aan te pakken.
Bewustwording
Ondernemers, werkzaam in de branches welke kwetsbaar zijn voor criminele inmenging tbv de productie en/of transport van verdovende middelen, bewust maken van de gevaren en gevolgen om een “contract met de onderwereld” aan te gaan.
Regie in integrale aanpak
De bestuurlijke aanpak wordt een steeds belangrijker instrument in de bestrijding van drugscriminaliteit. Als gemeente wordt hierdoor de rol groter. De inzet voor het komende jaar zal zijn om de regie te vergroten op de integrale aanpak van verdovende middelen en nauwer samen te werken met de opsporing.
Vergroten weerbaarheid gemeente
Medewerkers en bestuurders van Zaanstad kunnen in hun dagelijks werk te maken krijgen met personen die op een ongewenste manier invloed willen uitoefenen op gemeentelijke processen door bedreiging, intimidatie of (een poging tot) omkoping. Dit heeft aan de ene kant te maken met het feit dat de gemeente een steeds belangrijkere en sturende rol heeft gekregen in de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Anderzijds beschikt de gemeente over informatie die interessant is voor criminele organisaties. Vrijwel álle gemeentelijke interne en dienstverleningsprocessen zijn kwetsbaar voor ondermijning en oneigenlijke druk.
Als criminelen erin slagen onze ambtenaren te corrumperen dan wordt de effectiviteit, geloofwaardigheid van en het vertrouwen in de overheid en overheidsdiensten aangetast. In Zaanstad willen we voorkomen dat we ongemerkt en ongewild de vermenging van de ondermijnende criminaliteit met de bovenwereld faciliteren. Het duurzaam tegengaan van criminele inmenging vraagt van ons dat we weerbaar zijn tegen personen die proberen misbruik te maken van gemeentelijke informatie, besluitvormingsprocessen, producten en diensten. Het is nodig dat er structureel aandacht is voor het vergroten van bewustwording binnen de organisatie. Ook moeten we ervoor zorgen dat risico’s ten aanzien van criminele inmenging worden herkend en verkleind en dat effectief handelingsperspectief wordt geboden.
Met een Programma Weerbare Gemeente beschrijven we de benodigde interventies voor het versterken van de Weerbaarheid van de gemeentelijke organisatie tegen criminaliteit.
Noordzeekanaalgebied
De geografische ligging, economische efficiëntie en infrastructuur maken het Noordzeekanaalgebied (NZKG) aantrekkelijk voor zowel legale als illegale activiteiten. Dit maakt het gebied kwetsbaar voor ondermijnende criminaliteit. Als reactie hierop heeft het Ministerie van Justitie en Veiligheid in 2022 het gehele NZKG aangewezen als Mainport. De gemeentelijke ambitie is om in 2024 meer zicht te krijgen op de gelegenheidsstructuren en kwetsbare branches ten aanzien van ondermijning in het NZKG in Zaanstad.
Integraal Interventieteam Zaandam-Oost
Zaandam-Oost is één van de 20 gebieden in Nederland die sinds juli 2022 deel uitmaakt van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. Door de opschaling van het Pact Poelenburg en Peldersveld naar Pact Zaandam-Oost, focust het Interventieteam zich sinds 2023 op dit grotere gebied. Vanuit een gezamenlijke aanpak en hechte samenwerking van diverse instanties wordt vanuit het Interventieteam Zaandam-Oost ondermijnende criminaliteit in de wijken actief bestreden. Het Interventieteam focust zich op de thema’s: controles malafide glazenwassers, drugshandel, mensenhandel, witwassen en fraude (zorg- en uitkeringsfraude). De aanpak heeft als doel om ondermijnende criminaliteit zichtbaar aan te pakken, de jeugd hiermee te laten zien dat misdaad niet loont en de lee¬fbaarheid in de wijken te vergroten. Mede door de samenwerking in het integrale interventieteam kunnen we nog sneller handelen en zichtbaarheid geven aan een gezamenlijke overheid die optreedt tegen ondermijnende criminaliteit.
Regionaal Informatie- en Expertise Centrum (RIEC)
Er zijn binnen het RIEC Noord-Holland twee handhavingsknelpunten actief (Zaandam-Oost en Cottica) waardoor partners informatie over misstanden binnen de vastgestelde fenomenen kunnen delen en integrale interventies kunnen worden uitgevoerd. Daarnaast is gemeente Zaanstad coördinerend gemeente binnen Zawa bij het handhavingsknelpunt OMG Noord-Holland. De gemeente is aangesloten bij verschillende casuïstiek (momenteel 6 actief).
Horeca
Gezamenlijke aanpak en optreden in de horeca waaronder controle vergunningen (naleven afspraken horecaconvenant) en indien van toepassing uitvoeren van een Bibob-toetsing. Zichtbaar acteren op signalen en verstoren van ongewenste handelingen door informatie gestuurde toezicht en handhaving. Daarnaast optreden tegen horeca uitbaters op basis van bestuurlijke rapportage.
