Investeringen

Uitbreidingsinvesteringen zijn investeringen of bijdragen ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe activiteiten of expansie van de huidige activiteiten. Het betreffen:

• Gebiedsgerichte investeringen (ontwikkellocaties en stedelijke vernieuwingslocaties);
• Infrastructurele projecten;
• Maatschappelijke voorzieningen voor zover het niet gaat om vervangingsinvesteringen of onderhoud.

De besluitvorming over uitbreidingsinvesteringen ten laste van het Investeringsfonds vindt in drie stappen plaats. Iedere stap vraagt besluitvorming door de raad.

• Het plaatsen van een investering op de wensenlijst;
• Het reserveren van een bedrag binnen het fonds om de investering mogelijk te maken;
• Het voorleggen van de kredietaanvraag voor de investering aan de raad.

De wensenlijst is een lijst van uitbreidingsinvesteringen waar de raad toe heeft besloten dat deze in aanmerking komen om (in de toekomst) gedekt te worden uit het Investeringsfonds. De wensenlijst kan meer projecten bevatten dan de in het Investeringsfonds aanwezige dekking. Het vermelden van een project op een wensenlijst is onvoldoende om tot uitvoering over te kunnen gaan.
Bij een reservering binnen het Investeringsfonds is de raad akkoord gegaan met verdere voorbereidingen van de investering en het uitwerken van een kredietvoorstel. Een reservering alleen is onvoldoende om tot daadwerkelijke uitgaven over te gaan. Integrale afweging van de gereserveerde uitbreidingsinvesteringen vindt in combinatie met de wensen ieder jaar plaats bij de voorjaarsnota en de begroting. Het financieel kader daarbij wordt bepaald door de omvang van het Investeringsfonds.

Bij de geautoriseerde uitbreidingsinvesteringen met kredietbesluit heeft de raad eerder kredietverstrekkingen gedaan en is het college gemandateerd tot het doen van uitgaven. Een kredietbesluit mag op elk moment aan de raad worden aangeboden. Voor eventuele bijstellingen op de eerder afgegeven kredieten worden in deze begroting aanvullende kredietvoorstellen ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. De kapitaallasten van de uitbreidingsinvesteringen worden gedekt vanuit het Investeringsfonds.

Projecten met kredietbesluit
Voor de volgende uitbreidingsinvesteringen zijn kredietbesluiten genomen, waardoor de uitvoering is of kan worden gestart.

Toelichting per project

IHP

Voor de actualisatie Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs 2020-2035 (IHP) 24.1 zijn alle projecten in het IHP geactualiseerd voor wat betreft planning, risico’s en budget en is het effect hiervan op het totale programma doorgerekend. Voor de projecten MFA Kreekrijk en MFA Zaans Hout (Inverdan) is dekking beschikbaar gesteld uit het Investeringsfonds. Alle andere investeringen uit het IHP zijn vervangingsinvesteringen en opgenomen in het Meerjareninvesteringsplan (MIP).

• IKC Kreekrijk

IKC Kreekrijk is het nieuwe schoolgebouw voor de basisscholen het Koraal en de Delta in Kreekrijk te Assendelft. Het gebouw is in 2019 in gebruik genomen.
Er zijn in 2026 nog kosten opgenomen voor de aansluiting op de openbare ruimte. De verwijdering van het schoolgebouw in het park in Saendelft is in 2022 afgerond. De tijdelijke huisvesting van een school inclusief gymzaal langs het spoor wordt in 2026 verwijderd. De losstaande gymzaal blijft staan tot 2029 en is beoogd voor gebruik tijdens nieuwbouw van het Bertrand Russel College. Bij de actualisatie IF 24.2 zullen de verwijdering- en herstel worden.

• IKC Zaans Hout (Inverdan Nieuw West)

In Zaandam (Nieuw) West is, onder andere als gevolg van woningbouw, sprake van toenemende leerlingengroei. In Actualisatie 22.1 zijn de projectkaders voor dit project daarom herzien. Het project omvat de vervangende nieuwbouw en uitbreiding van RKBS De Rietvink op de nieuwe schoollocatie aan de Houtveldweg voor maximaal 600 leerlingen. Ook komen er in het gebouw twee gymzalen en een peuterspeelzaal. De ruimte die in de Van Meverstraat vrijkomt, zal ter beschikking worden gesteld aan de twee scholen die daar blijven. Het project bevindt zich nu in de ontwerpfase.
De definitiefase heeft langer in beslag genomen vanwege wijzigingen in de kavel en de uitwerking van de schoolkavel op de openbare ruimte. De ruimtelijke inpassing van een school in een hoog stedelijk gebied dat in ontwikkeling is, is zeer complex en vraagt nauwe afstemming met Stedelijke Ontwikkeling en Supervisie MAAK. Prognose oplevering: medio 2026 (indien er geen bezwaar wordt ingediend). Bij de actualisatie 24.1 is het budget opgehoogd vanwege indexering (€ 1,43 mln.).

Huis van de Wijk (Buurthuis Poelenburcht)

Op 14 november 2019 is het Pact voor Poelenburg Peldersveld 2020-2040 vastgesteld door de Raad (2019/20311). Eén van de ambities daaruit is om de kwaliteit van de woningvoorraad en de sociaal maatschappelijke voorzieningen voor buurtbewoners te verbeteren.  
Het Huis van de Wijk (HvdW) komt op een centrale plek in Poelenburg: als onderdeel van het nieuwbouwcomplex Jaspersstraat (gelegen langs de centrale straat Poelenburg). Deze multifunctionele accommodatie zal een gastvrije en laagdrempelige voorziening worden voor iedereen in de wijk met een uitgebreide ontmoetingsfunctie, educatie/ontwikkelingsfunctie, zorg, hulp en ondersteuning en een bibliotheek. Het HvdW vervangt niet alleen het huidige, sterk verouderde buurthuis De Poelenburcht, maar wordt ook uitgebreid met andere organisaties die samen gaan zorgen voor een aantrekkelijk aanbod voor de inwoners. Straks zijn in het HvdW het Dock/buurthuis, de Bieb, het Sociaal Wijkteam, het Jeugdteam en Centrum Jong allemaal onder één dak te vinden.
De realisatie van het nieuwbouwcomplex aan de Jaspersstraat is een samenwerking tussen woningcorporatie Rochdale en de gemeente.  

Het realisatiebesluit is dit voorjaar door de Raad geaccordeerd. Een ruimtelijk programma van eisen voor het HvdW is gereed. De tender voor de realisatie van het nieuwpouwproject Jaspersstraat loopt. Het brutobudget is opgehoogd met € 1,44 mln. hier tegenover staan subsidieinkomsten van de 2e regiodeal ZaanIJ (€ 1,0 mln.) en de specifieke uitkering lokale bibliotheekvoorzieningen(€ 0,44 mln.).

Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad Noord (Durghorst (cultureel-maatschappelijke voorziening en buurthuis de Pelikaan)
Sinds 2019 werkt de gemeente met Parteon en de Pelikaan aan een gebiedsontwikkeling op het Durghorstplantsoen in Krommenie, ook wel bekend als Durghorst Fase II. Hierbij wordt ingezet op de realisatie van circa 44 huurwoningen door Parteon en een cultureel-maatschappelijke voorziening door de gemeente. Die voorziening, bekend onder de werktitel 'de Nieuwe Pelikaan', is met de aanwezigheid van een cultuurpodium een innovatief concept voor een ‘buurthuis nieuwe stijl'. Toekomstgericht met faciliteiten en programmering op het gebied van ontmoeting en cultuur. En met bijzondere aandacht voor o.a. jeugd en jongeren. Deze verbreding en verdieping vergroot het maatschappelijk rendement en de levensvatbaarheid en toekomstbestendigheid van de Pelikaan. In februari 2024 heeft de raad een realisatiebesluit genomen, er worden overeenkomsten gesloten worden met Parteon en de Pelikaan. Daarna kan er een nadere fasering voor de komende jaren gemaakt worden. Met dit raadsbesluit gaat dit project van reservering naar krediet.

Kwaliteit bestaande woningbouw

De funderingsproblemen blijven ook de komende jaren urgent bij een groot deel van de oude woningvoorraad. De ambitie blijft om jaarlijks minstens tot zo’n  150 herstelde panden per jaar te komen. In de praktijk ligt het aantal nu al een aantal jaren iets boven de 150 herstelde woningen per jaar. Hierdoor hebben we de funderingsproblemen duidelijk veel beter onder controle. Door de inzet voor de komende jaren te bestendigen, blijven grote calamiteiten hierdoor tot nu toe dan ook uit. De inzet en werkzaamheden binnen het programma richten zich vooral op het informeren en activeren van particuliere eigenaren om de fundering van hun woning te herstellen. De bestede- en gereserveerde middelen zijn hier grotendeels voor bedoeld (bijdrage lening voor herstel via landelijk fonds funderingsherstel). Ervaringen van de afgelopen jaren laten echter ook zien dat de aanpak van de problematiek complex is en langdurig inzet vergt. Komende jaren zal het aantal herstelde woningen per jaar onder druk komen te staan. De bouwkosten zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen en ook de rente is gestegen. Dat maakt het dat eigenaren nu toch weer langer gaan wachten tot het moment dat het echt niet langer rekbaar is voor ze de grote investering in hun woning doen. Aanvullend zijn door de komst van de Wet kwaliteitsborging (Wkb) dit jaar (2024) de leges-kosten flink gestegen. De verwachting is dat dit vanaf 2025 nog verder toeneemt als private partijen uit de markt het vergunningsproces gaan toetsen. Daarbij vragen de maatschappelijke vraagstukken als de energietransitie bij de bestaande woningen en het langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen eveneens de noodzakelijke aanpassingen. De behoefte om in oudere woningen noodzakelijke investeringen te doen is groot en stapelen zich op. Voor de toekomst moet rekening worden gehouden met andersoortige investeringen, waarbij sloop en nieuwbouw door stapeling van opgaven en investeringen in toenemende mate een logischere aanpak biedt. Als de investeringskosten rondom duurzaamheid en ‘van het aardgas af’ bij de funderingsproblematiek worden ‘opgeteld’, (en daarbij alle invalshoeken waaronder cultuurhistorie, sociale samenhang en betaalbaarheid bekijkt) is het in toenemende mate onder aan de streep meer realistisch om de oude woningen te vervangen en nieuwe duurzame woningen terug te bouwen. In de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden hiervoor al op verschillende manieren verkend, om dit financieel haalbaar te maken. Door toenemende bouwkosten blijft er tot nu toe een forse onrendabele top over, die voor een particuliere eigenaar niet te financieren is. Door financieringsstromen te combineren (landelijk, provinciaal, gemeentelijk, zowel voor fundering en als voor duurzaamheid) komt deze oplossing wel steeds dichterbij en zijn we hier actief mee aan de slag en hebben hiervoor een subsidieregeling gemaakt.

De focus ligt momenteel op Zaandam-Oost om met de extra inzet vanuit de gelden uit het volkshuisvestingsfonds de komende jaren ongeveer 100 woningen volgens het principe van sloop en nieuwbouw te kunnen vernieuwen en 100 woningen te renoveren en verduurzamen.

Inverdan Dam en omgeving
Project Inverdan Dam en omgeving betreft het uitvoeren van een verhoogd kwaliteitsniveau van de openbare ruimte van de Damkade, Damstraat, Wilhelminastraat en Wilhelminakade. Om de kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte in het hele centrumgebied te versterken en te verduurzamen, wordt een gelijk niveau van inrichting van genoemde straten voorgesteld. Het ontwerp is afhankelijk van de keuzes die worden gemaakt voor de herinrichting van het Damplein. Gelet op de duur van de planontwikkeling ten behoeve van de inrichting en het meest geschikte tijdstip om de herinrichting plaats te laten vinden, is de verwachting dat er in het vierde kwartaal 2025 wordt gestart met de uitvoering. In 2026 wordt dit bedrag aangewend.

Figaro
De bouwlocatie Figaro is een ontwikkellocatie binnen de gebiedsontwikkeling MAAK.Centrum/ Inverdan, aangrenzend aan het Stadhuisplein. Met de ambitie voor een aangename verblijfsplek, een stedelijke fietsvoorziening passend bij een OV knooppunt en een prettige woonomgeving zijn randvoorwaarden geformuleerd die als kader dienen voor de programmatische invulling. Deze randvoorwaarden borgen de publieke toegankelijkheid, het mobiliteitsvraagstuk en een passend woonprogramma.
Het beoogde programma betreft een openbare bewaakte fietsenstalling van 2.400 fietsparkeerplekken ten behoeve van openbaar vervoer reizigers, circa 1.500 m2 commercieel programma en circa 100 woningen. Met de invulling van de locatie Figaro ontstaat een kwalitatieve entree van Zaanstad met prettige route tussen de verschillende (verkeers)niveaus in het gebied. De hoogwaardig ingerichte openbare ruimte herbergt alle functies die horen bij een transferpunt (NS station en busstation), zoals ‘Kiss & Ride’, taxi’s, invalidenparkeerplaatsen en inpandig de comfortabele NS openbare bewaakte fietsenstalling. Deze laatste vloeit voort uit de afspraken die de gemeente in het verleden met de NS heeft gemaakt. Op het niveau van het Stadhuisplein komt een boomgroep en een bron, waaruit de waterloop ontspringt, welke aansluit op de verderop gelegen “waterval”.
Prorail, NS en de VRA dragen bij aan de realisatie van de fietsenstalling. Na ontvangst van de subsidies resteert een tekort op de bedragen als gereserveerd in een grondexploitatie binnen het programma Inverdan. Hiertoe zijn in februari 2024 kredietbesluiten genomen voor € 11,1 mln. met dekking vanuit het Investeringsfonds (€ 6,8 mln.) en het Transformatiefonds (€ 1,1 mln.) en € 3,2 mln. in de exploitatie.
Bij actualisatie 24.1 is € 9,4 mln. van de verwachte kostenstijging verwerkt in de grondexploitatie (binnen het programma Inverdan). Hiertoe is een bijdrage IF opgenomen van € 6,2 mln. De overige € 3,2 mln. aan kostenstijging kon worden gedekt door verbeteringen binnen het totale programma Inverdan. Derhalve is het niet meer nodig om deze € 3,2 mln. te dekken vanuit het Investeringsfonds en wordt het benodigde krediet met dit bedrag verlaagd. De resterende € 1,7 mln. aan kostenstijging (€ 0,6 mln. Investeringsfonds en € 1,1 mln. in het Transformatiefonds) is nog niet verwerkt in de grondexploitatie en wordt vooralsnog aangehouden tot het moment dat de aanbesteding is afgerond.

Hembrugterrein
Zaanstad wil het Hembrugterrein samen met betrokken partijen ontwikkelen tot een gebied met woon- en werkfuncties met ruimte voor bestaande bedrijvigheid in de (haven)omgeving. Op 30 april 2019 heeft de Raad van State uitspraak gedaan over de beroepen die waren ingediend tegen het Omgevingsplan voor de herontwikkeling van het Hemburgterrein. Het plan is toen in zijn geheel vernietigd.
De vernietiging heeft het gehele proces vertraagd. De geplande publieke investeringen, zoals die zijn opgenomen in het Investeringsfonds, zijn (voor een deel) gekoppeld aan de ontwikkeling van het terrein en verschuiven door de vertraging naar later in de tijd. Het Masterplan Hembrugterrein, dat de basis vormt voor de verdere planvorming, is in april 2021 door de raad vastgesteld. Het ontwerpbestemmingsplan voor de noordkant van het terrein, waar een belangrijk deel van het woonprogramma zal worden ontwikkeld, is in het derde kwartaal vastgesteld door de raad. Het bestemmingsplan noordelijk deel is in Q2 2023 onherroepelijk geworden.
In 2024 wordt een Masterplan Openbare ruimte ontwikkeld die tools geeft voor de inrichting van de openbare ruimte en de overdracht ervan naar de gemeente organiseert. De publieke investeringen en bouw van de eerste woningen zal na het verlenen van de eerste omgevingsvergunningen starten. De verwachting is dat die in 2024 gestart gaat worden met de bouw van de eerste bouwblokken. Fasegewijs zullen de andere bouwvelden in het noordelijk deel worden ontwikkeld. Parallel hieraan wordt het definitieve ontwerp voor de openbare ruimte verder uitgewerkt. Voor het zuidelijk deel van het Hembrugterrein zal in Q2 gestart worden met het opstellen van een stedenbouwkundig plan. Naar verwachting wordt deze in Q1 2025 afgerond.

Hoogwaardig openbaar vervoer (HOV)

Het programma HOV ZaanIJ heeft ten doel een snelle en comfortabele route te creëren tussen Zaanstad en Amsterdam, zodat het Openbaar Vervoer een sterk alternatief vormt voor de groei van de mobiliteit. Het bestond daarnaast uit korte termijnmaatregelen tot 2028 voor bijvoorbeeld fiets en het huidige OV. Momenteel is als laatste de dam-tot-dam fietsverbinding met een brug over het zijkanaal H in uitvoering met eigen dekking. Een belangrijke stap in het realiseren van de schaalsprong op de HOV ZaanIJ was het onderbrengen van het programma bij het Rijk-regio programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB). De samenwerkende organisaties de Vervoerregio Amsterdam, Provincie Noord-Holland, gemeente Zaanstad en gemeente Amsterdam hebben vervolgens een vervolgonderzoek uitgevoerd naar het identificeren van de oplossingen. Daarbij is niet alleen gekeken naar de vervoerkundige opties (modaliteiten), maar uitdrukkelijk ook naar ruimtelijke inpassing, wisselwerking met de mogelijkheden voor ruimtelijke en economische ontwikkeling en de bijdrage aan de sociale opgave in Amsterdam-Noord en Zaandam. De uitkomst is dat een BRT-systeem de beste oplossing is als noodzakelijke systeemsprong in HOV ZaanIJ. BRT biedt voldoende capaciteit om op de middellange als lange termijn de vraag naar openbaar vervoer, die onder andere ontstaat door gebiedsontwikkeling (woningbouw en extra arbeidsplaatsen), te faciliteren. BRT kan in fasen worden gerealiseerd en een flexibel duurzaam antwoord bieden op de groeiende mobiliteitsvraag en missende schakels in het netwerkt. Een complete OV-systeemsprong is zeker niet voor 2032 voltooid. Door het adaptief meebewegen met de Gebiedsontwikkeling kunnen onderdelen worden gerealiseerd zodat het huidige R-net in de tussentijd wordt geoptimaliseerd. Het project HOV ZaanIJ kent dan ook een belangrijke koppeling met de landelijke woningbouwopgave, de Achtersluispolder en Thorbeckezone als onderdeel van de scope van Haven-. Met deze propositie is HOV ZaanIJ goed op de kaart gezet en vormt basis voor gesprekken op regionaal- en rijksniveau. Dit toont aan dat het belang van het project, ook door het Rijk, wordt ingezien. De voortgang van het project HOV ZaanIJ wordt daarbij door de regio gerapporteerd binnen het programma SBaB. Vooruitlopend op de rijksbijdrage voor de realisatie is in opdracht van de vier samenwerkende organisaties de planstudiefase in 2023 opgestart, welke naar verwachting zo’n drie jaar zal vragen. Het doel van deze fase is te komen tot een definitief voorkeurstracé. Een plan van aanpak en dekkingsvoorstel voor deze fase was in juni 2023 gereed en in het bestuurlijk overleg vastgesteld. Gezien de grote omvang van het project met bijbehorende dekkingsvraag, wordt deze fase opgedeeld in bij te sturen deelfasen A en B. Dit mede om het dekkingsvraagstuk voor 2023 tot en met 2025 overbrugbaar te maken voor alle partijen en te sturen met het concrete resultaat uit fase A, een rijksbijdrage voor de volgende fase en de realisatie. De lobby is vooral gericht op de fases na de planstudie wanneer het zal gaan om grote bedragen. Het huidige krediet is voldoende voor de bijdrage aan fase A van € 0,125 mln. voor de vervolgonderzoeken en de geraamde begeleidingskosten van Zaanstad voor de gehele planstudie fase (€ 0,438 mln.). Door capaciteit problemen wordt voor fase A een langere doorlooptijd verwacht en verschuift een groot deel van het krediet door naar 2024 en 2025. De bijdrage voor fase B is gedekt in de exploitatie en deze schuift ook een jaarschijf door en wordt € 0,75 mln. naar 2025 en € 0,75 mln. naar 2026.

Kwaliteitsimpuls Wilhelminasluis
Eind 2020 zijn de werkzaamheden aan de Wilhelminasluis afgerond. Door de gemeente is in het Investeringsfonds een bedrag van € 0,9 mln. gereserveerd voor een kwaliteitsimpuls Wilhelminasluis. De grotere sluishoofden zijn met banken ingericht als prettige openbare verblijfsruimten. Met het op een hoogte aanleggen van de Oostkade is het sluiscomplex de verbindende schakel geworden in de wandelroutes tussen de oostelijke en de westelijke Zaanoever. De materialisatie van de openbare ruimte sluit aan op het Masterplan Inverdan. Een deel van de kwaliteitsimpuls (aansluiting Wilhelminabrug Prins Hendrikkade) wordt uitgevoerd als onderdeel van het project ‘Vervanging kadeconstructie Burchtkade en Prins Hendrikkade’. Er heeft later dan gepland een aanbesteding plaatsgevonden en het bedrag van € 0,592 mln. wordt in 2024 uitgegeven.

Dam tot Dam fietsroute Brug Zijkanaal H

De Dam tot Dam-fietsroute is een gezamenlijk project tussen gemeente Zaanstad, gemeente Amsterdam, met cofinanciering van de Vervoerregio Amsterdam (VRA) en de regiodeal ZaanIJ voor vergroening van de route. Met de Dam tot Dam-fietsroute verbetert niet alleen de aansluiting van de Achtersluispolder met het woon- en werkgebied van beide steden, maar worden ook Poelenburg en Peldersveld en een toekomstig recreatiegebied Noorder IJ plas beter verbonden met de rest van de stad. In 2023 is in het bestuurlijk overleg een nieuwe kostenverdeling overeengekomen nadat een verkenning naar goedkopere alternatieven geen oplossing opleverde.

Dat was noodzakelijk door autonome extreme prijsstijgingen, extra saneringswerk, noodzakelijke aanpassingen in het ontwerp, een hogere risicoreservering en extra voorbereidingskosten. Het benodigde budget inclusief indexering tot en met start realisatie kwam daarmee op € 19,6 mln. De Vervoerregio heeft haar bijdrage inclusief geraamde indexering inmiddels verhoogd naar € 6,6 miljoen en Amsterdam heeft haar bijdrage middels de Voorjaarsnota 2023 verhoogd naar totaal € 6,9 miljoen inclusief indexering. Ook Zaanstad heeft haar bijdrage in de Voorjaarnota 2023 verhoogd naar € 4,562 mln. inclusief indexatie. Het project start in Q2 2024 met de aanbesteding zodat het in 2025 en 2026 kan worden gerealiseerd. In de tussentijd wordt in overleg met de ondernemers in het raakvlak project Sluispolderweg (MIP) de verkeersveiligheidsmaatregelen voor fietsverkeer op de Sluispolderweg uitgewerkt. Ook wordt een veilige aansluiting op de route en de kruising op NoorderIJ en Zeedijk nader ontworpen. De realisatie is gereed voordat de Dam tot Dam fietsroute oplevert door werk met werk te maken vanuit het noodzakelijke grootonderhoud Sluispolderweg en de uitvoering door de aannemer van Avant.  

Fietsenstalling Centrum omgeving Dam
Aan de oostkant van het centrum is een nieuwe fietsenstalling nodig. Deze fietsenstalling biedt onderdak tijdens de winkelopeningstijden en het uitgaansleven. De beoogde locatie (kelderruimte op de hoek Zilverpadsteeg / Czaar Peterstraat) is komen te vervallen en er wordt een nieuwe locatie gezocht. Voordat de planontwikkeling opgestart wordt is zicht op voldoende exploitatiebudget randvoorwaardelijk. Vooralsnog is er geen uitsluitsel over dekking van de exploitatiekosten. Daarom schuiven de uitgaven door naar 2025 tot en met 2027.

Busbrug 24 uur openstelling, geluidmaatregelen en no regret maatregelen

In 2019 zijn zogeheten eerste ‘no regret’ maatregelen uitgevoerd om de verkeerssituatie bij de Busbrug ‘De Binding’ te verbeteren en de veiligheid van met name de fietsers te verhogen. Het ging hierbij onder andere om het aanleggen van twee rotondes en het asfalteren van fietspaden. De totale kosten bedroegen € 1,3 mln., waarvan € 0,5 mln. gedekt uit het Investeringsfonds. Dit onderdeel van het project is afgerond.

De start van de noodzakelijke verkeersveiligheidsmaatregelen voor de 24-uurs openstelling van de Busbrug (cq. de aanpassing van de rondweg Westerkoog) is door de noodzakelijke stikstofvergunning aanzienlijk vertraagd. Het zoeken naar compensatie van de stikstofdepositie, noodzakelijk voor het opstellen van het bestemmingsplan is nog steeds gaande en blijft complex. Ondertussen wordt onderzocht of het wel mogelijk is om de brug 24 uur open te stellen voor elektrische voertuigen. Verwacht wordt dat uitvoering voor een volledige openstelling in 2026 kan aanvangen indien een vergunning voor stikstof in de eerste helft van 2024 mogelijk blijkt. Voor de uitvoering van deze maatregelen is nog circa € 1,025 mln. uit het krediet. Het zoeken naar een stikstof oplossing geeft hogere kosten. De benodigde aanvullende dekking voor de herinrichting van de rondweg Westerkoog zelf staat bij uitblijven zicht op de natuurvergunning nog in de wensenlijst. Er wordt verkend hoe we en GOW 30 kunnen toepassen voor een minder grote investering en of dat kan binnen de kaders van het huidige bestemmingsplan. Actualisatie van de benodigde aanvullende bij de wens wordt eind 2024 verwacht.

Bereikbaarheidsdeal
Rijk en regio willen investeren in een omvangrijk Multimodaal Mobiliteitspakket in de corridor Amsterdam-Hoorn. Het betreft bereikbaarheidsmaatregelen op het gebied van auto, openbaar vervoer, fiets en mobiliteitsmanagement. Voor Zaanstad is de uitvoering van het pakket cruciaal voor de ambities met MAAK.Zaanstad. Binnen het totale pakket zitten drie belangrijke en al langer gewenste Zaanse integrale bereikbaarheidsprojecten (auto, OV en fiets). Het gaat om de Guisweg, AVANT (Thorbeckeweg) en het ombouwen van de Prins Bernhardweg/A7 tot stadsweg. Daarnaast wordt binnen het totale pakket ook nog eens extra geïnvesteerd in fiets- en OV-maatregelen en mobiliteitsmanagement (onderdeel Overige). De Zaanse bijdrage aan het totale pakket bedroeg  € 23,5 mln. Zie raadsinformatiebrief 2019/14203. Deze projecten zijn of gaan in 2023 naar de planuitwerking- of realisatiefase. In deze fasen nemen de intensiteit van sturing en de risico’s voor Zaanstad toe. Onderdeel van de programmasturing op ‘Regionale bereikbaarheid’ zijn vanwege raakvlakken inmiddels ook de Dam tot Dam fietsroute, de planstudie HOV ZaanIJ, de 24 uurs openstelling van de busbrug en het gewenste onderzoek naar de 3^e ontsluiting Westerwetering. Dat geldt inmiddels ook voor de leefbaarheidsissues rond de A8 en de Coenbrug waarvoor ruim € 2 mln. in de exploitatie beschikbaar is en voor de verbinding A8-A9 inclusief de korte termijn leefbaarheidsmaatregelen van de Provincie, VRA en Zaanstad. Vanwege het verloop van de A8-A9 zijn de korte termijn maatregelen van de Provincie en Zaanstad nog belangrijker geworden. Naast € 11 mln. vanuit de Provincie heeft ook Zaanstad in 2020 maatregelen toegezegd met onder andere de verbindingsweg Assendelft. De rest van de Zaanse maatregelen zijn nog ongedekt. Vanwege capaciteitsvragen bij alle partners en voor meer resultaatgerichtheid en een verkenning naar het verrijken en herijken van maatregelen is besloten om hier gezamenlijk programmatisch en gericht op te gaan.

• AVANT – Realisatiefase

In de Actualisatie Investeringsfonds 22.2 was gemeld dat voor het jaar 2022 is gerekend met een indexatiepercentage van 5,16% en voor de resterende jaren  2,5%. In het kader van de aanbesteding is besloten (2022/20493) dat het reëler is om ook voor 2023 te rekenen met een indexatiepercentage van 5,16% om mede daarmee een hoger plafond bedrag vast te stellen. Deze kostenverhoging is, via de actualisatie Investeringsfonds 23.1, verwerkt in de Voorjaarsnota 2023. Zoals aangegeven in de raadsinformatiebrief 2022/20561 Voortgang AVANT/Aanpak Thorbeckeweg – Aanbesteding is het plafondbedrag om een mislukte aanbesteding te voorkomen verhoogd met de risicoreservering van 4 mln. voor exogene risico’s in de realisatiefase. Op basis van het aanbestedingsresultaat is bepaald of en met hoeveel deze reservering weer moet worden aangevuld. De aanbesteding is in juli 2023 succesvol afgerond. Met het behaalde aanbestedingsvoordeel van € 1 mln. was er € 3 mln. nodig om de reservering weer aan te vullen. Alle partners in het project hebben besloten dit weer te willen aanvullen om stagnatie of stilstand tijdens de realisatie te voorkomen met extra financiële gevolgen door aanvullende besluitvorming bij het optreden van niet beïnvloedbare risico’s. Van deze € 3 mln. bedraagt het aandeel voor Zaanstad € 0,519 mln. wat bij de begroting van 2024 is verwerkt. Het project verloopt conform planning. De voorbereidende werkzaamheden zijn afgerond, het Shell tankstation is verplaatst en de herplant van de bomen buiten het projectgebied is gestart. De beoogde oplevering is de eerst helft van 2027.

• Guisweg

De gemeente werkt samen met Vervoersregio Amsterdam (VRA), Prorail, Rijkswaterstaat, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Provincie Noord-Holland aan het project Guisweg. Op 6 april 2023, heeft de gemeenteraad van Zaanstad als het definitief voorkeursalternatief Guisweg vastgesteld (raadsbesluit 2023/2123). Hiermee is de Planstudie Guisweg afgerond met als resultaat een door alle projectpartners inhoudelijk en financieel gedragen definitief voorkeursalternatief. Met het ondertekenen van een nieuwe bestuursovereenkomst in juli 2023 is planuitwerking gestart. Zaanstad heeft het bestuurlijk trekkerschap van de VRA overgenomen. Momenteel is de VRA nog trekker namens alle partners. In de volgende fase zal Zaanstad het bestuurlijk trekkerschap van de VRA overnemen. Bij de VRA is een onafhankelijke ambtelijk opdrachtgever aangesteld en wordt het kasbeheer uitgevoerd namens de partijen. Zaanstad is verantwoordelijk voor het organiseren en faciliteren van het projectteam, waarbij samen met Prorail het team is samengesteld en beide partijen op onderdelen de aanbestedende organisaties zijn. De huidige bijdrage aan de projectkosten wordt conform de bestuursovereenkomst tot en met realisatie geïndexeerd op basis van de IBOI-index. De indexering over 2023 tot en met 2028 is volledig afgedekt in het Investeringsfonds. De indexatiepercentages op basis van een prognose van de IBOI-index zijn als volgt: 2023 en 2024 (5,16%) en 2025 tot en met 2028 (2,5%). Deze reservering is, via de rapportage Investeringsfonds 23.1, in de Voorjaarsnota 2023 verwerkt. De totale reservering inclusie het krediet voor deze fase komt daarmee op € 16,689 mln. De verwachting bij de kredietaanvraag aan de raad (2023/2123) was dat de fasering van de bijdrage een bedrag van € 4,092 mln. vroeg voor de planuitwerkingsfase en € 12,597 mln. voor de realisatiefase. De raming is in de BOK aangescherpt voor deze fase, waarbij verwacht wordt dat er voor de planuitwerkingsfase € 2,622 mln. nodig is en voor de realisatiefase € 14,067 mln.
Het verschil van € 1,47 mln. is vooruitlopend op een uitgewerkte projectaanpak voorlopig teruggevloeid naar de reservering in de begroting van 2024. Na vaststelling van de projectaanpak wordt definitief duidelijk welk deel nodig is voor deze fase waardoor mogelijk een deel weer terugvloeit naar krediet binnen de bandbreedte van het genomen kredietbesluit in 2023.
Voor de realisatiefase van dit project zal op termijn een nieuw kredietvoorstel aan de raad worden voorgelegd.

• Afwaardering A7/Prins Bernhardweg

Het ontwerp voor het project Afwaardering A7/Prins Bernhardweg naar een stadsweg is samen met een kredietbesluit in november 2023 (7552956) vastgesteld. De realisatie gaat in twee fasen om te voorkomen dat tijdens de realisatie van project Avant het risico van terugslag op de A7optreedt. Voor realisatie van fase 1 en voorbereiding fase 2 is een krediet vastgesteld van € 2,2 mln. Dit bedrag is opgebouwd uit de € 1,4 miljoen vanuit de eerder van het Rijk verkregen Woningbouwimpuls voor Kogerveld en € 0,8 miljoen kredietverlening vanuit het nog beschikbare budget in het Investeringsfonds voor dit project (ad € 2,6 miljoen).
Het nog beschikbare budget in de reservering € 1,8 miljoen zal – in combinatie met de rijksbijdrage ‘versnelling woningbouwlocaties’ ad € 1,2 miljoen t.b.v. tijdelijke maatregelen in het knooppunt Zaandam benodigd zijn voor fase 2. Hier komt in een nieuw kredietbesluit voor de uitvoering van fase 2 tussen 2025-2026. De aanbesteding voor fase 1 is gestart en realisatie van het wegenwerk vindt in de zomerplaats. Het groenwerk wordt in het najaar uitgevoerd waarmee fase 1 nog in 2024 kan worden afgerond voor dat de hoofdwerkzaamheden van Avant starten.

Verbindingsweg Dorpsstraat – Communicatieweg

Bij de vaststelling van de Begroting 2021 heeft de gemeenteraad Amendement MVerbetering ontsluiting Dorpsstraat Assendelft d.m.v. aangaan partnerschap aangenomen. Met dit amendement is de raad akkoord gegaan met de opname van een nieuwe wens van maximaal € 2 mln. voor investeringen ten behoeve van de verbetering van de ontsluiting van de Dorpsstraat in Assendelft. Dit in de vorm van het project ‘Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg’. Het project is onderdeel van het programma korte termijn maatregelen A8-A9. Daarna is deze wens voor € 1,7 mln. omgezet in een reservering en voor € 0,3 mln. in een kredietverlening voor de planvoorbereiding in 2021 en 2022. De voorbereiding is inmiddels gereed en de scope van het project is daarbij uitgebreid met het doortrekken van het fietspad naar de communicatieweg. Het project is opnieuw geraamd en kost inclusief indexatie inmiddels € 6,5 mln. De Provincie Noord-Holland draagt € 1,3 mln. bij en de Vervoersregio Amsterdam heeft deze bijdrage vanwege het doortrekken van het fietspad en indexatie verhoogd naar € 2,6 mln. Daarnaast is er een aanvullende dekking vanuit Kreekrijk, de Overhoeken en de rijksbijdrage voor de tijdelijke huisvesting op deze locatie van € 0,7 mln. De vaststelling van het krediet uit de reservering wordt in april 2024 verwacht.

Bereikbaarheid Onderzoek ontsluiting Westerwatering
In 2022 is er n.a.v. het raadsinitiatief MKBA-light Guisweg een nieuwe wens bijgekomen middels een motie voor een versneld onderzoek naar de derde ontsluiting van Westerwatering. Omdat de uitkomst mogelijk ook nieuwe inzichten (o.a. stikstof) geeft op het 24 uur openstellen van de Busbrug, is deze wens bij de rapportage 23.1 van het Investeringsfonds met prioriteit direct omgezet naar een reservering. In december 2023 is een krediet besluit (8039075) van
€ 0,22 mln. genomen voor de uitvoering van het onderzoek incl. participatie, hierdoor is deze nu van reservering naar krediet gegaan. De uitkomsten van het onderzoek worden in het najaar van 2024 verwacht.

Verkeersveiligheid

In 2021 is het Werkplan verkeersveiligheid 2021-2023 door de raad vastgesteld. De activiteiten in het werkplan zijn onder te verdelen in fysieke maatregelen, campagnes en educatie. In 2022 zijn projecten opgestart om onder andere schoolzones en zebrapaden veiliger te maken. Niet alle schoolzones konden in 2022 worden afgerond. In 2024 wordt de laatste uitvoering afgerond en dan gaan de verkeersveiligheidsaanpassing via het regulier budget mobiliteit (Bereikbaarheid infra klein € 0,2 mln. per jaar). Er wordt € 0,09 mln. van 2023 doorgeschoven naar 2024 voor de uitvoering van de verkeersveiligheidsplannen die eerder al zijn gestart en nog doorlopen, voornamelijk de uitvoering van het veiliger maken van een groot aantal schoolzones. In 2024 wordt een nieuw Werkplan Verkeersveiligheid vastgesteld voor 2024-2026.

Voor alle sportinvesteringen (zowel in het mip als in het investeringsfonds) geldt dat er een specifieke uitkering ter compensatie van de btw is geraamd. Deze regeling is beëindigd per 31 dec 2023. De nieuwe regeling geeft naar verwachting een lagere compensatie. Deze regeling is op dit moment nog niet vastgesteld door de 2e kamer. Zie ook risico in risicoparagraaf. Wij maken nu een inschatting welke gevolgen dit voor de gemeente Zaanstad heeft. En bij de begroting 2025 komen we hier op terug.

Sportpark de Omzoom

De definitieve ontsluiting van Sportpark De Omzoom sluit aan op de definitieve ontsluiting van Kreekrijk. De definitieve weg wordt pas aangelegd als Kreekrijk voor een groot gedeelte klaar is met de ontwikkeling helaas kunnen wij nog niet aangeven wanneer dit gaat gebeuren. Deze afronding van de definitieve weg wordt verwacht in 2026. Gezien de gemeente de verbindingsweg Assendelft eerder 2024/2025 willen aanleggen, zal er in 2024 een bijdrage worden gevraagd vanuit het project de Omzoom van € 0,070 mln. voor de ontsluiting van het sportpark aan de verbindingsweg Assendelft. De totale bijdrage kan op basis van voortschrijdend inzicht verlaagd worden met € 0,06 mln.

Hockeyclub De Kraaien

De gemeente is voor de kerstvakantie gestart met het laatste deel van het bouwrijp maken van het terrein. De rechtbank heeft inmiddels een uitspraak gedaan in het voordeel van de gemeente Zaanstad, maar de eiser is helaas in beroep gegaan. De verwachte zitting bij de Raad van State zal in mei/ juni 2024 plaatsvinden. De vereniging heeft ook de vergunning aangevraagd voor het bouwen van het clubgebouw. Bij de actualisatie 24.1 is er budget toegevoegd vanwege indexering (€ 0,5 mln. netto). De uitvoeringstekeningen zijn afgestemd met de vereniging en de aanbesteding wordt opgestart om het sportpark aan te leggen in 2024. Een deel van het budget wordt doorgeschoven naar 2025 (€ 0,8 mln.).

Sportpark Hoornseveld

Het project is een lastige opgave met verschillende belangen, maar we liggen nog steeds op schema.

• Het Sportpark

De twee sportaccommodaties tennis en korfbal zijn vorig jaar maart opgeleverd alleen zonder stroomaansluiting. De verenigingen hebben in 2022 een Bosa-subsidie aangevraagd en momenteel is de accountant voor de vereniging bezig om de accountantsverklaring af te ronden tbv de subsidie. Hoeveel Bosa-subsidie er uiteindelijk wordt vastgesteld door de subsidieverstrekker is nog niet bekend. De vergunning voor het bouwen van het clubgebouw voor de voetbal is in week 6 2024 afgegeven. De verwachting is dat in Q3 2024 gestart gaat worden met bouwen mits de bouwkosten vallen binnen de opgenomen budgetten. De voorbelasting van het hoofdveld voor de voetbal wordt in Q2 2024 verwijderd zodat wij het hoofdveld in Q2-3 2024 kunnen aanleggen inclusief een mogelijke warmtebron onder het kunstgrasveld.  

• De openbare ruimte

In december is de aannemer gestart met de nieuwe aansluiting Hoornseveld op de A7. Deze werkzaamheden verlopen volgens planning. De (bouw)markt is nog steeds behoorlijk overspannen. Heipalen, andere bouwmaterialen en aannemers zijn steeds schaarser te vinden. De impact hiervan op de planningen en de budgetten hebben wij verwerkt in deze actualisatie. In de actualisatie 24.1 is er budget toegevoegd vanwege de indexering en extra kosten stroom/ Liander (rekeninghoudend met Spuk btw gaat het netto om € 2,4 mln,). Daarnaast betekent dit ten opzichte van de voorgaande planning een verschuiving van 2024 naar 2025 en 2026  met € 4,9 mln. De nieuwe fietsbrug zal later worden gerealiseerd omdat deze nieuwe brug goed moet aansluiting op Oostzijderpark fase 2. In 1971 is de openbare ruimte (ca. 18.000m2) aangelegd. Sindsdien is er weinig onderhoud gepleegd aan de openbare ruimte. De mogelijkheden voor vervanging/ vernieuwing worden op dit moment onderzocht. Oplevering van het Sportpark staat op dit moment gepland voor het 4e kwartaal 2026.

Uitvoeringsagenda toerisme

• Bewegwijzering en plattegronden

Aantrekkelijke routes en goede bewegwijzering dragen bij aan een betere bereikbaarheid, toegankelijkheid en zichtbaarheid van de stad. Daarnaast ontdekken bewoners en bezoekers de stad beter en werkt het door in spreiding van het toerisme. In 2019 is een concreet uitvoeringsplan voor de bewegwijzering in het focusgebied Zaandam centrum opgesteld. Dit is in de zomer van 2020 uitgevoerd. Voor de focusgebieden, Wormerveer centrum en Zaanse Schans is dit in 2021 uitgevoerd en opgevoerd. Voor het Hembrugterrein is dit in afwachting van verdere ontwikkelingen op het terrein. Daarnaast is er een aantal toeristische plattegronden geactualiseerd in 2022. In 2023 is verder geïnventariseerd waar borden, vlaggen of andere uitingen staan. In 2024 wordt een uitvoeringsplan gemaakt of en wanneer deze zaken vervangen worden. Voor de uitgaven voor de bewegwijzering, borden, vlaggen en andere uitingen is vanaf 2024 nog afgerond € 0,09 mln. beschikbaar.

• Pleisterplaatsen

Ten behoeve van de recreatievaart en aanmeerplaatsen is onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor nieuwe pleisterplaatsen. Het onderzoek is in 2021 afgerond, het krediet vrijgegeven middels een investeringsbesluit en de eerste steiger is gerealiseerd bij brug Vrouwenverdriet. Een tweede locatie bij het Hembrugterrein wordt, zodra er capaciteit beschikbaar is nader onderzocht in afstemming met het masterplan Hembrugterrein. Tevens wordt onderzoek gedaan naar het toevoegen van elektriciteitspunten op bestaande steigers ten behoeve van de elektrische pleziervaart. Voor pleisterplaatsen is binnen het Investeringsfonds nog € 0,068 mln. beschikbaar. Een tweede pleisterplaats kan met een mogelijke subsidie van € 0,040 mln. van het Hoogheemraadschap worden gerealiseerd.

Projecten met reservering binnen het Investeringsfonds

Voor de projecten met een reservering in het Investeringsfonds kunnen kredietbesluiten worden voorgelegd bij de raad. Voor de volgende projecten is een reservering in het Investeringsfonds opgenomen:

Toelichting per project

Cultureel maatschappelijke voorziening Durghorstplantsoen (Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad-Noord (cultuurzaal) en nieuw wijkcentrum de

Het project is verschoven van reservering naar krediet

Binnensportaccommodatie Zaanstad-Noord
Op basis van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) worden drie gymzalen gerealiseerd voor het Bertrand Russell College. De reservering die nu is opgenomen, was een eerste inschatting bij de begroting 2024 om de gymzalen op te waarderen tot een sporthal. Bij de Voorjaarsnota is gebleken dat de reservering fors verhoogd moest worden (met € 2,1 tot € 3,2 mln.) en dat er exploitatielasten vanaf 2028 van minimaal € 0,4 mln. benodigd zijn, waardoor het college heeft besloten niet nu voor een sporthal te kiezen (gezien het huidige financiële beeld). De reservering zal bij de begroting 2025 teruggezet worden als wens voor een binnensportaccommodatie Noord.

Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad Noord (openbare ruimte)
Het Perspectief MAAK.Noord laat zien dat ook in de openbare ruimte met een aantal aanpassingen nieuwe mogelijkheden voor ontmoeten gecreëerd kunnen worden. Gezien de ontwikkelingen en de bevolkingstoename in dit deel van de stad is het van belang dat het sociale weefsel goed functioneert en dat  de nieuwe bewoners optimaal mogelijkheden hebben om deel te worden van deze gemeenschap(pen). De maatschappelijke-, culturele- en sportvoorzieningen moeten daar een belangrijke bijdrage aan leveren. De buitenruimte behorend tot de herontwikkeling van het project Durghorst wordt heringericht als ontmoetingsruimte met veel groen. Naast de verblijfsruimte worden er ook voldoende parkeerplaatsen gerealiseerd om samen met de bestaande parkeervoorzieningen te voldoen aan de geldende parkeernorm. De realisatie van de buitenruimte dient aan te sluiten bij de vernieuwde openbare ruimte aan de Eikenlaan. De precieze maatregelen zijn afhankelijk van bestuurlijk- en maatschappelijk draagvlak. In aansluiting bij de planning van projecten in het gebied, waaronder de cultureel-maatschappelijke voorziening aan het Durghorstplantsoen, wordt deze reservering bij de rapportage 23.1 al verschoven naar 2025.

Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf / Sporthal (Kalf)

De gemeente heeft veel ambities en kan helaas niet alle projecten tegelijkertijd aanpakken vandaar dat het plan “Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf” momenteel op HOLD staat wegens capaciteitsgebrek. De gemeente gaat wel een start maken met de voorbereidingen voor de nieuwe sporthal op het oude terrein van ZKC. Deze nieuwe locatie past binnen de visie MAAK Midden. Of deze locatie geschikt is voor een nieuwe sporthal wordt dit jaar verder onderzocht. Op de locatie Drielse Wetering komt sowieso een gymzaal, want deze is noodzakelijk voor de twee scholen in het gebied. Het geraamde budget voor deze sporthal is verhoogd met € 1,7 mln. als gevolg van indexering. 

Parallel daaraan wordt samengewerkt in de pilot gebiedsgericht samenwerken, waarbinnen ook aandacht is voor sociale veiligheid en overlast van jongeren. In dat kader bekijken we welke maatregelen nu al genomen kunnen worden, rondom veiligheid en in de openbare ruimte, zodat de situatie in het gebied niet verslechtert, vooruitlopend op de definitieve inrichting. Dit gebeurt in overleg met betrokken bewoners en ondernemers. Hiervoor was een reservering opgenomen van € 0,2 mln. voor 2023 en 2024. In 2023 en 2024 komt het niet tot besteding. Daarom wordt de reservering nu opgenomen in de jaren 2025 en 2026. In samenwerking met de buurt zal een bestedingsvoorstel worden opgesteld.

Kogerveld – Versterken groene parkzoom

Ten behoeve van versterking van de groene parkzoom in Kogerveld is een bedrag van € 0,425 mln. gereserveerd om uitvoering te kunnen geven aan de wens om de parkzone onder de hoogspanningsleiding tussen het station Kogerveld en de Jagersplas te versterken. In het Perspectief is de wens opgenomen deze groene parkzoom te versterken door de diverse gebouwtjes die hun functie hebben verloren en in de groene randen van de buurt staan af te breken. Ook in de concept gebiedsvisie voor het station Kogerveldwijk is dit opgenomen. De gelegenheid lijkt zich voor te doen om over te gaan tot verwerving, sloop en groene inrichting van een vervallen gebouw op een markante plek. Om een concreet voorstel te kunnen doen zal eerst nog overeenstemming moeten worden bereikt met de huidige eigenaar, een inrichtingsplan worden opgesteld en sloopraming worden opgesteld. Een uitgewerkt plan zal in het kader van een kredietaanvraag worden voorgelegd in het tweede kwartaal 2024.

Opwaardering Bodecentrumkade / Zaantheater

Bij het project opwaardering bodecentrumkade / Zaantheater wordt voor de ombouw van de lift en de trapopgang een andere materialisering toegepast. Met de beoogde uitvoering wordt de ruimtelijke kwaliteit, die in het centrumgebied is ingezet, ook in het gebied rond de sluizen consistent doorgezet. Deze loopt mee met de herinrichting van de Dam en omgeving. De herinrichting staat gepland voor 2024/2025.

Verbinding A8/A9

Op 31 januari 2022 heeft Provinciale Staten ingestemd met het Landschapsplan Stelling van Amsterdam / Verbinding A8-A9. Daarmee is voor het eerst draagvlak bereikt voor een tracé en de inpassing. De zorgvuldige inpassing maakt de verbinding A8/A9 mogelijk en versterkt tegelijk het landschap en de stelling van Amsterdam. De kans op goedkeuring van Unesco is daarmee vergroot, maar levert wel een grote extra financieringsvraag op waar voorlopig geen oplossing voor is. De gemeente blijft bij de Provincie Noord-Holland aandringen op een snelle realisatie van de Verbinding A8-A9. Uitgangspunt is dat er zicht moet zijn op de financiering, voordat gestart wordt met de planuitwerkingsfase. Ook voor Unesco is er geen urgentie voor een uitspraak zolang er geen zicht op financiering is. Het Rijk heeft aangeven niet te willen bijdragen en de omslag van nieuwe infrastructuur naar de urgentie op groot onderhoud bij het Rijk heeft de kans op een bijdrage niet vergroot. De provincie heeft in haar coalitieakkoord opgenomen om te zoeken naar een robuust haalbaar alternatief die de stelling van Amsterdam niet raakt. Er wordt nu onderzocht hoe verder te gaan met de planuitwerking daarvan. Zicht op realisatie van het huidige plan is er niet voor 2029, waardoor de reservering voor de bijdrage aan de realisatie vooralsnog op 2029 staat.
Vanwege het verloop zijn de korte termijn leefbaarheidsmaatregelen van de Provincie en Zaanstad nog belangrijker geworden. Naast € 11 mln. vanuit de Provincie voor haar maatregelen rond de N203 zijn op de verbindingsweg Dorpsstraat-Communicatieweg na, de Zaanse maatregelen nog ongedekt.   

Het nu door de provincie gestarte proces om te komen tot een robuuste oplossing voor de Verbinding A8-A9 was nog niet voorzien in de begroting van 2024. De Provincie wil Zaanstad nauw betrekken en dat vraagt extra inzet vanuit Zaanstad in 2024 en 2025. Extra capaciteit is nodig voor afstemming en vakinhoudelijke inbreng en toetsing van de actualisatie en verbetering van de alternatieven alsmede voor de begeleiding van het proces en de communicatie met de omgeving. Dekking wordt gezocht door herbestemming binnen bestaande middelen in de exploitatie en reserveringen binnen het investeringsfonds voor de Zaanse leefbaarheidsmaatregelen. Het college had al aangekondigd om in de zomer van 2024 te komen met een integraal voorstel voor de realisatie van de gehele mobiliteitsopgave in Zaanstad Noord in het kader van de aangenomen Motie Leefbaarheid Zaanstad Noord “Schop in de Grond” in samenhang met de korte termijn leefbaarheidsmaatregelen, het vastgestelde Mobiliteitsplan Noord en het in voorbereiding zijnde Mobiliteitsplan Assendelft. Zie de raadsinformatiebrief ‘Stand van zaken korte termijn maatregelen leefbaarheid Krommenie Assendelft’ d.d. 27 maart 2024 (8231028). Het college zal de aanpak naar een robuuste oplossing A8-A9 daarin meenemen met een raming en integraal dekkingsvoorstel voor de benodigde inzet. Een globale inschatting geeft een indicatie van 0,2 mln. in 2024 en 2025.

Dekking is mogelijk door herbestemming uit de bereikbaarheidsdeal ad € 0,3 mln. voor carpoolplekken (Zie bereikbaarheidsdeal overig), en € 2 mln. aan bestaande dekking in de exploitatie die niet meer wordt ingezet voor het verminderen van geluid en fijnstof overlast door het ophogen van geluidsschermen op de A8 nabij de Coenbrug. Een deel van de Zaanse leefbaarheidsmaatregelen is afhankelijk van de dekking vanuit de VJN ten behoeve van het actieplan fiets. Bij de begroting van 2025 of de VJN 2025 kan overwogen worden om een deel van de reservering verbinding A8-A9 voor de landschappelijke inpassing (7 mln.) naar voren te halen.  

Bereikbaarheidsdeal

• Afwaardering A7/Prins Bernhardweg

Het ontwerp voor het project Afwaardering A7/Prins Bernhardweg naar een stadsweg is samen met een kredietbesluit in november 2023 (7552956) vastgesteld. De realisatie gaat in twee fasen om te voorkomen dat tijdens de realisatie van project Avant het risico van terugslag op de A7optreedt. Voor realisatie van fase 1 en voorbereiding fase 2 is een krediet vastgesteld van € 2,2 mln. met € 0,8 mln. aanvullende dekking uit de reservering (zie toelichting krediet).
Het nog beschikbare budget in de reservering € 1,8 miljoen zal – in combinatie met de rijksbijdrage ‘versnelling woningbouwlocaties’ ad € 1,2 miljoen t.b.v. tijdelijke maatregelen in het knooppunt Zaandam benodigd zijn voor fase 2. Hier komt in een nieuw kredietbesluit voor de uitvoering van fase 2 tussen 2025-2026.

• Guisweg

Zie de tekstuele toelichting van dit project onder de ‘kredieten’, waarin is voorgesteld om het verschil van € 1,470 mln. tussen het daadwerkelijk benodigd krediet voor de planuitwerkingsfase Guisweg (€ 2,622 mln.) en het hiervoor door de raad beschikbaar gestelde krediet (2023/2123, € 4,092 mln.) voorlopig te laten terugvloeien naar de reserveringen en beschikbaar te houden voor dit project. Na vaststelling van de projectaanpak in mei 2024 wordt definitief duidelijk welk deel nodig is voor deze fase waardoor mogelijk een deel weer terug vloeit naar krediet binnen de bandbreedte van het genomen kredietbesluit in 2023 (2023/2123). Voor de realisatiefase van dit project wordt op basis van de vast te stellen projectaanpak voor de PU fase de doorlooptijd gepland. Vooruitlopend daarop wordt vast rekening gehouden met een jaar extra doorlooptijd tm 2029. Op basis van de planuitwerking wordt een nieuw kredietvoorstel aan de raad voorgelegd voor de realisatiefase.

• Overig

De middelen onder ‘Overig’ zijn in het kader van de Bereikbaarheidsdeal gereserveerd voor investeringen in fiets- en OV-maatregelen en mobiliteitsmanagement (carpoolplaatsen). Voor de realisatie van de fietsprojecten heeft Zaanstad de rol van projectleiding in het gebied Zaanstreek-Waterland om te sturen op projectresultaten. De planvorming is gereed en de uitwerking naar realisatie gestart. De sturing vraagt in 2023 t/m 2025 € 0,02 mln. per jaar. Hiervoor zal een separaat kredietbesluit aan de raad worden voorgelegd. Omdat de maatregelen voor carpoolplaatsen stilliggen met als hoofdreden het on hold staan van het grote rijksproject binnen de bereikbaarheidsdeal vanwege stikstof, maar door capaciteitsproblemen bij alle partners blijft de bijdrage van € 0,30 mln. meerdere jaren gereserveerd. De verwachting is dat de komende jaren er nog geen oplossing komt voor de A7/A8. Zaanstad heeft in het DO CAH een voorstel gedaan en goedkeuring gekregen om haar dekking vanwege urgentie op leefbaarheid rond de A8 anders in te zetten in tijden van bezuinigingen (Zie verbinding A8-A9). Het is voor alle partners een te kleine reden om nu de BOK CAH aan te passen omdat bij doorgaan van de A7/A8 en het schuiven in de tijd op alle onderdelen rond dit project aanvullende besluitvorming wordt verwacht.

Verbindingsweg Dorpsstraat – Communicatieweg
Zie de tekstuele toelichting van dit project onder de ‘kredieten’.
Voor de realisatiefase, in 2024 en 2025, zal in 2024 het ontwerp met een kredietvoorstel aan de raad worden voorgelegd.

Figaro

Het project is verschoven van reservering naar krediet

Onderzoek 3 ^e ontsluiting Westerwatering (motie, heeft relatie met nut en noodzaak busbrug)

Het project is verschoven van reservering naar krediet

Molenweide

Begin jaren ‘90 is op het terrein van de Molenweide een kinderboerderij gerealiseerd, te weten De Veldmuis. Op het terrein van de Groene Oase is zo’n 12 jaar geleden een natuurspeeltuin aangelegd, te weten de Zaanse Wachter. Als één van de weinige groen- en ontmoetingsplekken in het gebied hebben de terreinen een belangrijke functie in de wijk Westerwatering. Om het voortbestaan van deze ontmoetingsplek in de wijk te borgen, is het nodig te investeren in deze terreinen. In samenspraak met de betrokkenen is een gebiedsvisie opgesteld, waarvoor uitvoeringsbudget benodigd is. Een eerste raming heeft uitgewezen dat er voor realisatie van het eindscenario circa € 0,5 mln. nodig is. Een deel van deze middelen komt beschikbaar uit het programma Landschap (€ 0,15 mln. uit het Groen en Waterplan) en een deel uit het MIP eco oevers Westerwatering (circa € 0,08 mln.). Het resterende deel van € 0,275 mln. vanuit het Investeringsfonds is nodig is om het totale project te kunnen realiseren. Afhankelijk van de gesprekken met de kinderboerderij en het vaststellen van het bestemmingsplan, kan het vervolgtraject naar realisatie gestart worden. Een kredietbesluit voor realisatie zal naar verwachting eind 2024/begin 2025 voor besluitvorming aan de raad voorgelegd kunnen worden.

Fietsverbindingen/langzaam verkeer - uitvoering Fietsnota

Afgelopen jaar is samen met de stakeholders hard gewerkt aan het Actieplan fiets. Het Actieplan is een uitwerking van het ZMP. Het opstellen van het Actieplan, en vervolgens het uitvoeren van maatregelen, staat ook in het coalitieakkoord.

In het Actieplan is onderzoek gedaan naar de speerpunten (de belangrijke doorfiets- en hoofdfietsroutes) uit het ZMP en naar knelpunten, bv op het gebied van de maatvoering, verharding en veiligheid. Daarnaast is ook bekeken wat er nog meer nodig is om meer mensen op de fiets te krijgen.

Inzetten op meer fietsritten en meer mensen op de fiets draagt bij aan:

• Kansen voor de verstedelijkingsopgave omdat de fiets minder ruimte inneemt dan de auto;
• Meer Zaankanters in beweging betekent gezondere Zaankanters;
• Zelfredzaamheid als een auto of het ov te duur of niet binnen bereik is;
• Meer fietsritten in plaats van autoritten betekent minder uitstoot;
• Ruimte maken voor een groene leefomgeving en kansen voor klimaatadaptatie.

Het Actieplan mondt uit in een uitvoeringsprogramma voor de periode 2025-2028. Het programma bestaat naast maatregelen gericht op het verbeteren van de infrastructuur (nadrukkelijk ook) op het krijgen van meer mensen op de fiets (“de niet-fietser helpen” en “van de fiets de eerste keuze maken”), bv door het aanbieden van fietslessen, het inrichten van (goedkope) fietsreparatiepunten, via een communicatieaanpak en via een werkgeversaanpak.

De uitvoering van maatregelen uit het Actieplan fiets is gericht op de komende 4 jaar, om zo slagen te kunnen maken zoals verwoord in het coalitieakkoord. Met de uitvoering van de maatregelen worden belangrijke eerste stappen gezet in het verbeteren van de speerpunten uit het ZMP en worden knelpunten aangepakt. De aanpak van alle speerpunten is niet mogelijk, niet binnen deze termijn en niet binnen de huidige financiële situatie van Zaanstad. Na 4 jaar wordt een nieuw UP opgesteld om volgende stappen te zetten richting het ZMP fietsnetwerk richting 2040.

Insteek voor het uitvoeringsprogramma is geweest zoveel mogelijk meeliften op andere maatregelen/projecten (in gebiedsontwikkeling, regionale projecten bereikbaarheid zoals AVANT en de Guisweg, de inrichting van GOW-30 wegen en aansluiten op het MIP). Het programma is aangevuld met maatregelen die opgepakt/gefinancierd worden vanuit het Actieplan fiets.

De kosten voor uitvoering van de maatregelen uit het Actieplan fiets worden ingeschat op € 5,8 miljoen. Via de Vervoerregio Amsterdam is cofinanciering mogelijk op fietsmaatregelen. We hanteren 50 procent cofinanciering als uitgangspunt. In dat geval is nog € 2,9 miljoen dekking nodig. Voorgesteld wordt om dit bedrag vanuit het budget voor Fietsverbindingen/langzaam verkeer van wens naar reservering te brengen en het overige deel (welke gedekt wordt door VRA) te laten vervallen.

Sporthal (Kalf)
De toelichting is opgenomen onder het kopje Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf / Sporthal (Kalf).

Uitvoeringsagenda Toerisme
In de uitvoeringsagenda toerisme 2016-2019 stond een aantal acties dat nog niet (geheel) is uitgevoerd (camperplaatsen en steiger Monet). Deze zijn in de toeristische visie 2021-2025 meegenomen ter uitvoering. Hiervoor is in het Investeringsfonds een bedrag gereserveerd van € 0,21 mln.

• Camperplaatsen

Een projectleider is aan de slag gegaan om locaties te onderzoeken voor een camperplaats en hiervoor is een voorlopige voorkeurslocatie aangewezen. Deze locatie is verder onderzocht om gereed te maken voor verhuur van de grond aan een exploitant. De investeringen die nodig zijn om de locatie bereikbaar en de grond bouwrijp te maken, vallen hoger uit dan het eerder gereserveerde bedrag. De investering is in totaal € 0,35 mln. Deze kan worden gedekt uit de huuropbrengsten. Het college zal middels een kredietbesluit in 2024 de raad verzoeken het krediet vrij te geven van € 0,35 mln. In het komende jaar wordt onderzocht of de beschikbare camperplaats middelen (€ 0,2 mln.) nog beschikbaar moeten blijven.

• Permanente ontsluiting Monet atelier

Daarnaast is er nog € 0,06 mln. beschikbaar als cofinanciering voor een permanente ontsluiting van het Monet atelier. Hiervoor wordt met gebiedsontwikkeling, Kunst & Cultuur en de stichting Monet in Zaandam gezocht naar een oplossing. Zodra hier vorderingen in zijn wordt de raad hierin meegenomen.

Nieuw: Huis van de Wijk (inventaris bieb)
In 2027 is € 0,39 mln. nodig voor inventaris voor de bieb. Er wordt een derde bibliotheek in Huis van de Wijk gevestigd maar er is geen budget voor de betreffende inventaris (€ 0,39 mln.) Er wordt momenteel onderzocht of de middelen gedekt kunnen worden uit de structurele exploitatiemiddelen van het rijk, dan wel uit Pact Zaandam-Oost. Mocht dit niet lukken, dan is het voorstel om deze inventaris te dekken uit het investeringsfonds. Dit is in overeenstemming met het raadsbesluit over het realisatiebesluit Huis van de Wijk Poelenburg/Peldersveld (2024/8317571).

Projecten op de wensenlijst

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten die nu op de wensenlijst zijn opgenomen.

Toelichting per project

Maatschappelijke voorzieningen a.g.v. de groei van de stad

Met de voorziene groei van het aantal woningen in de stad is het nodig om ook de maatschappelijke voorzieningen mee te laten groeien. Bij maatschappelijke voorzieningen gaat het om voorzieningen voor o.a. onderwijshuisvesting, sport, welzijn, cultuur en ontmoeten.  Eind 2021 werd door het college het Maatschappelijk Voorzieningenmodel met referentienormen vastgesteld (2021/28005). Hiermee is in beeld te brengen hoeveel ruimte (vierkante meters) nodig is voor de belangrijkste typen voorzieningen bij de geplande groei van het aantal woningen. De behoefte voor primair en voortgezet onderwijs wordt opgenomen in het MeerjarenInvesteringsplan. De overige investeringen zullen grotendeels gedekt moeten worden uit het Investeringsfonds, die een jaarlijkse reeks heeft in de wensenlijst. Ook is nu gebruik gemaakt van een modelmatige en globale inschatting, met een rekenmodel dat uitgaat van een actuele inschatting van de woningbouwproductie, de bijbehorende ruimteclaim uit het MV-model en geschatte bouwkosten. Hiervoor is in totaal circa € 37 mln. opgenomen. De geraamde bedragen zijn bedoeld om nog onbenoemde investeringen te zijner tijd te kunnen dekken. Wanneer planvorming en besluitvorming plaatsvindt rond specifieke voorzieningen, zullen er bedragen vanuit deze reeks opgenomen worden als respectievelijk ‘reservering’ en ‘kredietbesluit’ na vaststelling van het College en de gemeenteraad.

Begin 2023 is door het college de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen vastgesteld (2022/20892), die een beeld geeft van de projecten die eraan komen. De raad is hierover geïnformeerd via een raadsinformatiebrief (2022/21973). Deze projecten (nu nog globale wensen) zullen de komende tijd voorzien worden van een plan, zodat bij een volgend P&C moment het voorstel kan worden gedaan om deze als reservering op te nemen.

Het gaat om de volgende projecten:

Gecombineerde Maatschappelijke voorziening Assendelft/Kreekrijk

Het aantal inwoners in Assendelft / Kreekrijk / Saendelft is behoorlijk gegroeid en hierdoor is er grote behoefte aan een gecombineerde maatschappelijke zorgvoorziening voor o.a. eerstelijns zorg ontstaan. Er is een koppelkans om deze voorziening te realiseren in Kreekrijk in combinatie met de uitbreiding van IKC Kreekrijk. De uitbreiding van de school is opgenomen in de tweede fase IHP. De beoogde locatie is beschikbaar en deze ontwikkeling past binnen het bestemmingsplan. De totale bouwkosten van de voorziening worden geraamd op totaal € 5 mln. (grove raming). De intentie van Zaanstad is om de investeringen in deze voorziening zo veel mogelijk te dekken met de toekomstige huuropbrengsten Voor de zekerheid is een bedrag van € 2,5 mln. (de helft van het totaal) opgenomen als raming voor dit project.

Jongerencentrum / Ontmoetingsplek (Maak-Midden)

Conform de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen en de strategie voor Maak Kogerveldwijk. In Maak-Midden/Kogerveldwijk is behoefte aan een ontmoetingsplek voor alle inwoners van de Kogerveldwijk. in de omgeving van station Kogerveld. Ook is er behoefte aan een plek voor jongeren en ruimte voor andere maatschappelijke initiatieven.  In het VHF-3 komt een aanvraag (als bijdrage in het onrendabele deel) voor aankoop van een pand in de Kogerveldbuurt. Dat kan de invulling zijn van deze projectwens. Als deze aanvraag niet gehonoreerd wordt, is dekking via het IF gewenst. Daarom wordt dit project hier vooralsnog in opgenomen.

Ontmoetingsfunctie Centrum-Oost

Conform de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen. In het centrum is behoefte aan aanvullende ruimte voor ontmoeting van buurtbewoners. De behoefte vloeit voort uit het voorzieningenmodel en uit de geluiden vanuit de wijk. Er wordt een projectvoorstel uitgewerkt met MAAK. Er is een bedrag opgenomen van € 1,3 mln. De planning verschuift naar 2027 en 2028.

Extra sportvelden a.g.v. Groei van de stad

Er is nagegaan in hoeverre de aanwezige buitensportvoorzieningen (areaal sportvelden) toereikend zijn voor de sportbehoefte in de toekomst (trends in sportbeoefening, benuttingsmogelijkheden, groeiend aantal inwoners op verschillende plekken). Ter onderbouwing van die behoefte heeft de gemeente onderzoek laten uitvoeren naar de huidige en toekomstige sportbeoefening in verenigingsverband en de daarbij behorende vraag naar binnen- en buitensportaccommodaties. Er is gebruik gemaakt van vastgelegde en algemeen geaccepteerde richtlijnen voor ruimtebehoefte per competitie-team of deelnemer. Bij de ramingen zijn de bevolkingsprognoses op basis van de groei van de stad en (lokale) trends in de sportdeelname betrokken. De bevolkingsgroei leidt tot een toename van het aantal sporters. De gemeente faciliteert de sportbeoefening onder andere door sportaccommodaties beschikbaar te stellen. Zaanstad-breed gaat het op termijn om een extra behoefte van 1 sportveld, op middellange termijn. De investering wordt geschat op € 0,8 mln. (verhoging komt door nieuwe technische specificaties) en verschuift naar 2026.

Kwaliteit bestaande woningvoorraad

Zie de tekstuele toelichting van dit project onder de ‘kredieten’.

Voor de voortzetting van dit project in de jaren 2028 tot en met 2032 is een structurele wens opgenomen van € 0,6 mln., welke in 2033 e.v. oploopt naar
€ 6,377 mln. (totaal van de periode 2031 t/m 2040 (incl. indexatie). Deze reeks heeft een relatie met het VHF 1 project (particuliere woningen) i.v.m. de cofinanciering.

IKEA/Zuiderhout
Het bedrag dat eerder gereserveerd was voor IKEA/Zuiderhout komt voort uit de financiële afspraken tussen de gemeente en IKEA die zijn vastgelegd in een anterieure overeenkomst die is ondertekend op 24 juni 2013. In 2014 en 2015 zijn zes aanvullende allonges ondertekend. In deze anterieure overeenkomst is onder andere afgesproken dat IKEA bijdraagt in de realisatie van de ontsluiting van het gebied (de verwerving van percelen en aanleg van de doorsteek naar de provinciale weg). IKEA heeft echter aangegeven zich definitief niet te vestigen in Zaanstad waarna de gemeente heeft besloten om de locatie terug te kopen. Op dit moment wordt er gewerkt aan een haalbaarheidsstudie met financiële strategie voor de ontwikkeling van Zuiderhout Noord. Deze wordt in de eerste helft van 2024 ter besluitvorming aangeboden. Hierin wordt ook antwoord gegeven op de bestemming en eventueel tijdelijk gebruik van de “IKEA kavel” en de noodzaak van de noordelijke ontsluiting. De reservering voor IKEA is eerder komen vervallen. Ook voor de nieuwe bestemming geldt dat er wensen zijn ten aanzien van de verkeerskundige situatie. Deze worden in kaart gebracht en als nieuwe wens toegevoegd.

Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf

Zie de toelichting bij ‘reserveringen’.
Vanwege het langer in gebruik houden van De Tref zijn de investeringen doorgeschoven naar de jaren 2028 en 2029.
De onderhoudskosten voor het langer door exploiteren van de oude sporthal De Tref zijn opgenomen in de reguliere begroting.

Fietsverbindingen/ langzaam verkeer - uitvoering Fietsnota

Voorgesteld wordt om dit bedrag vanuit het budget voor Fietsverbindingen/langzaam verkeer van wens naar reservering te brengen, zie de toelichting bij de reserveringen.

Reconstructie rondweg de Busbrug

Voor 24 uurs openstelling busbrug is een krediet beschikbaar gesteld van € 2 mln., grotendeels gedekt uit het Investeringsfonds (zie hiervoor de projecten met kredietbesluit). De benodigde aanpassingen richten zich op de rondweg in Westerkoog. Voor de verkeersveiligheid en leefbaarheid blijken echter meer aanpassingen noodzakelijk. Deze aanpassingen worden inmiddels als een no regret gezien, losstaand van het al dan niet 24 uurs openstellen van de busbrug. Door de vertraging met het openstellen van de busbrug wordt verwacht dat uitvoering niet eerder dan in 2025 kan plaatsvinden. In opdracht van het college wordt onderzocht of het ontwerp met integreren van GOW 30 kan worden versoberd en mogelijk kan worden ingepast binnen de kaders van het huidige bestemmingsplan. Dit naast het verkennen voor een openstelling voor in eerste instantie elektrisch vervoer.  Zie de RIB Busbrug van juni 2023 (7519845).

Hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) – planuitwerking en realisatie
De projectkosten voor de HOV ZaanIJ verbinding (planuitwerking en realisatie) hebben een grove indicatie meegekregen van € 200 mln. Uitgaande van een gefaseerde realisatie vraagt de planuitwerkingsfase (2027 t/m 2029) en de realisatiefase vanaf 2029 mogelijk bijna 10% bijdrage vanuit Zaanstad. Vooralsnog bedraagt de grove totale raming tot en met 2032 € 19 mln. De lobby voor een rijksbijdrage loopt en is gericht op de planuitwerkingsfase en realisatie. De kans op succes wordt vergroot door minimaal eerst fase A van de planstudie af te ronden zodat meer concrete haalbaarheid kan worden aangetoond. Na fase A van de planstudie wordt een voorlopig tracébesluit en een nieuwe BOK voorgelegd aan de raad en kan een afweging worden gemaakt over het vervolg van fase B. De dekking voor fase B is opgenomen in de exploitatie begroting (zie ook tekst onder het krediet HOV ZaanIJ).

Hembrugbos

Het Hembrugbos is in 2020 van het Rijksvastgoedbedrijf in eigendom overgedragen aan gemeente Zaanstad. Vanuit de gemeente is samen met een bosecoloog en een landschapsbureau, de visie en vervolgens het inrichtingsplan voor het Hembrugbos opgesteld. In het inrichtingsplan is rekening gehouden met vier thema’s: toegankelijkheid, cultuurhistorie, ecologie en behoud karakter. Deze dragen bij aan het doel het bos weer in zijn volle glorie te herstellen, uit te breiden en onderdeel te maken van de ontwikkeling van het Hembrugterrein als geheel. Voor het onderhoud van het bos is geld beschikbaar, voor het inrichten is geen budget. Het inrichten van het bos is geraamd op € 0,98 mln.
In de visie is aangegeven dat deze toekomstige uitvoering van het inrichtings- en beheerplan om aanvullende besluitvorming en integrale afweging van middelen vraagt. In de visie is door het Ingenieursbureau een eerste kosteninschatting gemaakt om een richting te geven voor de mogelijke kosten van de beoogde aanpassingen in en van het bos. Deze kwam uit op een bedrag van € 0,8 mln. (exclusief het beheer). In de uitwerking van het inrichtings- en beheerplan zijn de kosten concreet gemaakt op € 0,982 mln. Voor deze kosten is nog geen dekking. Bij de vaststelling van de visie is tevens een motie ingediend voor behoud historische artefacten, maar deze kosten zijn nog niet begroot. Ook wordt er dekking gezocht in subsidieregelingen (bijvoorbeeld van de Provincie, groen of fonds toerisme). Echter, hier dient vaak cofinanciering tegenover te staan.
Op dit moment is een Rijkssubsidie in beeld van € 0,09 mln. die kan worden aangevraagd indien wij over cofinanciering beschikken. Bij een kredietbesluit vanuit het Investeringsfonds is hier sprake van en komt deze subsidie ten gunste van het project. Daarom is de claim op het Investeringsfonds op dit moment  € 0,89 mln. Het voorlopig ontwerp Hembrugbos wordt medio 2024 afgerond. Na afronding krijgen we helderheid over de subsidie Wind op zee met een aanvraag van € 0,9 mln. De Provincie vervult daarbij de rol van kassier. De investeringen schuiven door naar 2025 en 2026.

De Groote Weiver
In de cultuurbegroting staat een investeringsbedrag van € 0,5 mln. gereserveerd voor herhuisvesting van De Groote Weiver. In aanvulling hierop is een bedrag van € 0,7 mln. opgenomen als wens voor het Investeringsfonds. Uit het haalbaarheidsonderzoek moet gaan blijken welke investeringsbijdrage benodigd is om De Groote Weiver te behouden en welke eigendomsconstructie mogelijk is. Het investeringsvoorstel zal na gereedkomen van het Ruimtelijk programma van eisen aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Het moment van investeren zal naar verwachting niet eerder dan 2026 zijn.

Poppodium
In het coalitieakkoord 2022-2026 Slagen maken is opgenomen dat een nieuw poppodium als wens in het Investeringsfonds wordt opgenomen. De komende periode wordt geïnvesteerd in het verstevigen van de popfunctie en het netwerk. Dit is een randvoorwaarde om de ambitie van een fysiek poppodium op termijn te kunnen verwezenlijken. Wel houden we oog voor kansen die zich in de tussentijd voordoen om een podium te realiseren (zie PM 2028).

Voeding Investeringsfonds

Toelichting per onderdeel

Reserve Infrastructurele werken (Infra) en Reserve Gebiedsoverstijgende bestedingen (GKZ)

Het Investeringsfonds wordt onder meer gevoed met bijdragen uit de reserve Infrastructurele werken (Infra) en de reserve Gebiedsoverstijgende bestedingen (GKZ). Beide reserves worden gevoed vanuit de bijdragen die de gemeente ontvangt van ontwikkelaars voor bovenwijkse voorzieningen en als het gaat om grondexploitaties dan doet de gemeente van daaruit zelf een bijdrage naar deze reserves. Bij de reserve Infra zijn de bijdragen gebaseerd op de oude vierkante meterprijs en bij de reserve GKZ is dit op basis van de nieuwe vierkante meterprijs, welke vanaf 21 januari 2021 geldt. Deze bijdragen kunnen pas worden overgeheveld naar het Investeringsfonds als deze daadwerkelijk eerst in de reserve Infra en de reserve GKZ zijn gestort. Storting in de reserves vindt plaats bij realisatie van projecten en op basis van vastgestelde contracten. Daarom is het van belang inzicht te hebben in de bijdragen waar contracten aan ten grondslag liggen. Die opbrengsten kennen immers een grotere zekerheid dan de opbrengsten als gevolg van contracten die nog niet zijn afgesloten. Daarom is in bovenstaande tabel daarin onderscheid gemaakt.

Op 21 januari 2021 is de raad akkoord gegaan met de Nota Gebiedsoverstijgende Kosten Zaanstad (2020/23226). De nota bepaalt dat projectontwikkelaars een hogere bijdrage (nieuw tarief) gaan leveren aan de bovenwijkse kosten en voorzieningen, zoals infrastructuur. Dit levert de gemeente bij toekomstige gebiedsontwikkelingen extra inkomsten op, die (deels) ten gunste komen van het Investeringsfonds. In deze rapportage zijn de opbrengsten vanaf 2021 in overeenstemming gebracht met de geplande woningbouw (anterieure overeenkomsten en grondexploitaties). De reeks opgenomen onder reserve GKZ nieuw tarief zonder contracten dient nu nog gezien te worden als een taakstellend bedrag omdat daar nog geen contracten voor zijn en dus nog onzeker is. Meer informatie over deze ontwikkeling van de reserve Infra is te vinden in het MPG 24.1.

Zoals aangegeven bij MPG 23.2 stopt (voorlopig) vanaf 2032 de voeding van de reserve GKZ op basis van nieuwe tarief zonder contracten, omdat nog niet duidelijk is of er, en zo ja welke, nieuwe projecten er vanaf dat jaar qua taakstelling aan de orde zijn. Als er nieuwe plannen komen, waarbij e.e.a. doorschuift, of als er alsnog plannen komen voor 2032 en volgende jaren, houden we de taakstelling overeind. Eventueel naar rato van de voorspelde aantallen.

Verkoop vastgoed
Een opbrengst uit de verkoop van vastgoed komt ten gunste van het Investeringsfonds. Dit gebeurt pas na daadwerkelijke realisatie van de verkoop.

Opbrengst abri’s

De netto reclameopbrengsten van de abri’s bedragen jaarlijks ruim € 0,2 mln. Deze opbrengsten worden toegevoegd aan het Investeringsfonds. Het huidig Abri-contract loopt t/m 2024. Vanaf 2025 geldt een nieuw contract voor de reclameopbrengsten. Vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat de opbrengsten minimaal gelijk zijn als het huidig contract, maar dit bedrag kent nog enige onzekerheid.

Algemene middelen

Vanuit de algemene middelen vindt een jaarlijkse dotatie aan het Investeringsfonds plaats ter hoogte van € 4 mln. In de jaarschijf 2024 is een extra dotatie van € 1,05 mln. opgenomen. Deze dotatie is benodigd om te zorgen dat de stand van het investeringsfonds niet onder de risicobuffer van € 5 mln. zakt.
Vanuit het rekeningresultaat 2023 is in 2024 € 8,8 mln. extra gestort in het Investeringsfonds.
In 2023 was een dotatie begroot van €2,976 mln. Dit heeft te maken met het realiseren van opvangplekken voor asielzoekers. De gemeente heeft afspraken gemaakt met het COA, waarin is afgesproken dat Zaanstad een financiële bijdrage krijgt bij realisatie van extra opvangplekken voor het COA. Per brief d.d. 10-3-2023 heeft de staatssecretaris aan Zaanstad een borg afgegeven in twee termijnen van in totaal € 4,375 miljoen. De belangrijke variabele in de planning is de daadwerkelijke realisatie van de opvanglocatie Gerrit Bolkade. Deze is nog niet gerealiseerd, de verwachting is dat dit in 2024 gerealiseerd gaat worden. Daarom is de dotatie verschoven naar het jaar 2024. Bij de voorjaarsnota 2023 is besloten om een deel van deze financiële bijdrage in te zetten ter dekking van het extra benodigde krediet inzake de “Dam tot Dam fietsroute” voor een bedrag van € 2,976 mln. Dit bedrag is daarom als voeding toegevoegd aan het investeringsfonds.
In het Coalitieakkoord is voor 2025 en 2026 totaal € 0,945 mln. beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande woningbouwvoorraad. Omdat dit project in het Investeringsfonds is opgenomen (als reeks bij de ‘kredieten’), is dit bedrag bij de kaderbrief 2023-2026 toegevoegd aan het Investeringsfonds (in de jaren 2025 en 2026).
Voor het Hoornseveld konden we een hoger bedrag dan verwacht ten laste brengen van de rijksbijdrage SPUK Sport. Hierdoor is een meevaller van € 0,74 mln. ontstaan in 2024 die we hebben toegevoegd in het investeringsfonds.

Verloop saldo Investeringsfonds

Deze grafiek laat het verloop van het saldo van het Investeringsfonds zien, ultimo 2023 tot en met ultimo 2033.

De rode lijn in onderstaande grafiek laat het saldo van het Investeringsfonds zien wanneer alle projecten, waarvoor een kredietbesluit is genomen, en alle projecten op de lijst met reserveringen worden uitgevoerd. De paarse lijn is de risicobuffer. Uit de grafiek blijkt dat het saldo van het investeringsfonds in 2030 op het laagste punt uit komt (€ 9 mln.), wanneer alle projecten met kredietbesluit en reserveringen worden uitgevoerd zoals opgenomen in deze rapportage. Dit is € 4 mln. boven de risicobuffer (van € 5 mln.). De blauwe lijn geeft de situatie weer zoals die was bij de 23.2 rapportage.
In de grafiek is ook zichtbaar dat er met de huidige voorziene dotaties fors te weinig middelen beschikbaar zijn om alle geïnventariseerde investeringswensen te kunnen uitvoeren. Dit is de groene lijn. Dit vraagt om een nieuwe strategie hoe om te gaan met nieuwe uitbreidingsinvesteringen voor de stad.

Projecten Kogerveldwijk en Noord met specifieke dekking, niet zijnde het Investeringsfonds

In de rapportage Investeringsfonds 22.2 is de voeding aan het Investeringsfonds vanuit de reserve infra en de reserve GKZ per saldo met € 2,654 mln. verlaagd. Dit was de bijdrage bovenwijks vanuit de ontwikkelaars van de Kogerveldwijk, die benodigd is voor onderstaande 8 projecten in het kader van bovenwijkse uitbreidingsinvesteringen Kogerveld (€ 11,644 mln.) in combinatie met de WBI-gelden (Woningbouwimpuls) die we voor Kogerveldwijk hebben ontvangen (€ 9 mln.). Aanvullend hebben we nog € 6,14 mln. aan WBI-gelden ontvangen voor uitbreidingsinvesteringen Noord. Op grond van deze ontvangen WBI-gelden heeft Zaanstad zichzelf de verplichting opgelegd om deze projecten nu daadwerkelijk ook uit te gaan voeren. De raad krijgt voor elk van deze projecten een afzonderlijk raadsvoorstel voorgelegd om hier haar goedkeuring op te geven. In dat raadsvoorstel zal worden ingegaan op de inhoud van het project, het daadwerkelijk benodigde krediet en de dekking daarvan.

Toelichting projecten

Herinrichting omgeving station
Het station vormt het centrale punt in de Kogerveldwijk. Bij de beoogde substantiële toevoeging van het aantal woningen in de Kogerveldwijk wordt fors ingezet op het stimuleren van duurzame vormen van mobiliteit, onder andere door de inzet van deelauto's en het hanteren van hoogstedelijke parkeernormen. Vervoer per trein is hierin een cruciale schakel. Een goed ingericht en functionerend stationsplein is hierbij noodzakelijk. Het huidige stationsplein voldoet op dit moment niet aan die norm en verdient een kwaliteitsslag.
De voorbereiding van dit project is uitgesteld vanwege de noodzaak om uitgangspunten vast te stellen met betrekking tot de hoofd-infra, ruimtereserveringen ten behoeve van de HOV ZaanIJ en de onder- en bovengrondse infra. De start van de uitvoering van dit project wordt niet eerder dan 2027 verwacht.

Vervoershub
In de Kogerveldwijk vinden verschillende gebiedsontwikkelingen plaats, waarmee een substantieel aantal woningen wordt toegevoegd. De bedoeling is voor verschillende van die gebiedsontwikkelingen één centrale vervoershub te realiseren in de nabijheid van het station. Met name het bezoekersparkeren zal hiermee een centrale plek krijgen en door de vervoershub bij het station te realiseren, fungeert de hub ook als overstapmogelijkheid voor de toekomstige bewoners van de woningen om hun reis verder per trein voort te zetten. Door één centrale oplossing hoeft niet per gebiedsontwikkeling tot een oplossing gekomen te worden. Momenteel wordt een locatie onderzocht in combinatie met een herontwikkelingsproject. De start van de uitvoering van dit project wordt niet eerder dan 2026 verwacht.

Rotonde Paltrokstraat omvormen naar kruising
Met het toevoegen van de woningen in de Kogerveldwijk wordt het gebruik van de Heijermanstraat intensiever en is het nodig de rotonde om te vormen naar een kruising om de verkeersdoorstroming te verbeteren.

Afwaarderen Prins Bernhardweg

De toelichting is opgenomen bij Project Bereikbaarheidsdeal (Afwaardering A7/Prins Bernhardweg).

Herinrichten Heijerman- en doctor HG Scholtenstraat
Ook voor de herinrichting van de Heijerman- en doctor HG Scholtenstraat geldt dat die nodig is als gevolg van het toevoegen van de woningen en het daardoor intensievere gebruik van deze verkeersader door de Kogerveldwijk. Ook met de toekomstige inpassing van de HOV ZaanIJ moet rekening worden gehouden. Door de herinrichting wordt een veiliger situatie gecreëerd en worden de extra verkeersbewegingen mogelijk gemaakt. Voor dit project wordt een subsidie ontvangen van de Provincie NH van € 2,8 mln.
In de rapportage over de Provinciale Subsidie wordt uitgegaan van uitvoering in de periode van 2026-2028. Bedragen zijn niet uitgesplitst. In bovenstaande tabel staat nog € 2,2 miljoen opgenomen in 2029. We kunnen dat nu aanpassen (naar 2028 halen) als dat financieel haalbaar is, of zo laten staan en pas bij de kredietaanvraag daar een besluit over nemen.

Verbreden tunnel onder station
Deze verbreding is nodig als gevolg van de toevoeging van de woningen. Het betreft een tunnel die betrekking heeft op de Heijermanstraat, die als gevolg van de toegevoegde woningen intensiever gebruikt zal worden, waarmee het noodzakelijk is die aan te passen en daarmee de tunnel te verbreden.

Herinrichten Paltrokstraat
Direct aan de Paltrokstraat zijn de gebiedsontwikkelingen “Paltrok” (236 woningen) en “Hilko” (113 woningen) gelegen. Deze herinrichting is niet alleen voor de projecten Paltrok en Hilko, maar ook noodzakelijk voor een verkeersveilige afwikkeling van al het verkeer dat zal komen als gevolg van de gehele gebiedstransformatie van de BJB. Ook de andere projecten zullen voor extra verkeer zorgen. Realisatie van deze projecten zorgt voor een noodzaak tot het herinrichten van deze straat om het toenemende gebruik ervan op te kunnen vangen.

Park
De bedoeling is in de Boerejonkerbuurt, waarin verschillende van de (beoogde) gebiedsontwikkelingen gelegen zijn, één centraal park te realiseren om zo voor het noodzakelijke groen in de buurt te zorgen (groen, klimaatadaptatie, hittestress). De noodzaak tot realisatie van dit groen wordt veroorzaakt door de toevoeging van de woningen en het feit dat er in de gebiedsontwikkelingen zelf minder ruimte is voor groen.

Vaartbrug
De huidige Vaartbrug is de zwakke schakel op de hoofdas tussen Krommenie en Wormerveer. De brug is te smal en er is regelmatig sprake van gevaarlijke situaties voor fietsers. Door de toevoeging van woningen aan weerszijden van de Nauernasche Vaart wordt dit nog versterkt. Daarom wordt voorgesteld met een extra fietsbrug de verkeersstromen van elkaar te scheiden.